Η διαχείριση μιας πολυδιάστατης κρίσης

Του Γιώργου Πανταγιά*

Οι διαδοχικές κρίσεις συνθέτουν μια απρόσμενη και σκληρή πραγματικότητα. Μας φέρνουν αντιμέτωπους με αναπάντητα ερωτήματα ως προς τη βιωσιμότητα και ανθεκτικότητα μας. Ουσιαστικά πρόκειται για μια αναπάντεχη δοκιμασία. Την έντασή της δεν μπορούμε ακόμη να την προεξοφλήσουμε. Ούτε να προβλέψουμε με σιγουριά το βάθος και το εύρος της. Το μόνο βέβαιο είναι ότι το παρόν και το μέλλον είναι ήδη ναρκοθετημένα. Οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν καθιστούν επισφαλή την εποχή μας και κατ’ επέκταση την ίδια την ανθρώπινη υπόσταση.

Τη μακροχρόνια οικονομική κρίση, διαδέχθηκε  η υγειονομική με απρόβλεπτες ακόμη συνέπειες. Την κλιματική που ανέμελα υποτιμούσαμε, τη βιώνουμε πλέον έντονα. Εξίσου σημαντική είναι και η έκρηξη της γεωπολιτικής κρίσης. Τα προβλήματα τα οποία προκύπτουν λειτουργούν σωρευτικά. Προκαλούν πρωτοφανείς ανατροπές. Αντιστρατεύονται  βεβαιότητες και πολιτικές, ιδεολογικές, θρησκευτικές, φυλετικές και άλλες πεποιθήσεις. Καθώς και επιζήμιους λαϊκισμούς και ανορθολογισμούς. Πρωτίστως δε την αμεριμνησία και μακαριότητα τόσο των πολιτικών ελίτ όσο και του κοινωνικού σώματος.

Η διαχείριση  των πολλαπλών κρίσεων επιβάλλει νέες προσεγγίσεις, νέες αντιλήψεις. Και κυρίως καινούργια υποδείγματα για την οικονομία την κοινωνία, τη δημόσια υγεία, το περιβάλλον τις γεωπολιτικές σχέσεις. Τα παλιά πολιτικά εργαλεία αποδεικνύονται  ατελέσφορα. Τα ιδεολογήματα του παρελθόντος  ακατάλληλα. Τα στρατηγήματα της μικροπολιτικής και της ψηφοθηρίας επιβλαβή. 

Η στρατηγική ανατοποθέτηση της πολιτικής στις τωρινές συνθήκες αποτελεί ζωτική προτεραιότητα. Συνιστά απαραίτητη προϋπόθεση, προκειμένου: Να ανακτήσει την αξία και τη χρησιμότητά της. Να συνδεθεί με τον πραγματισμό. Να απεξαρτηθεί  από τις  νεκρές ιδεολογίες της δεξιάς, της αριστεράς και τις αμφισημίες του αποκαλούμενου κέντρου. Επιπροσθέτως να κατακτήσει μια γήινη σχέση με την πραγματικότητα. Να αποκτήσει τον παιδαγωγικό ρόλο που οφείλει να έχει. Οι μαξιμαλισμοί, οι ανεδαφικές διακηρύξεις  και οι ανεύθυνες υποσχέσεις,  είναι συνταγές αποτυχίας. Αναπαράγουν και ανακυκλώνουν τα αδιέξοδα. 

Η οικονομική κρίση, θέτει από μόνη της  τα όρια και τις δυνατότητες  που μπορούν να κινηθούν οι εκπρόσωποι της πολιτικής τάξης. Την αυτονόητη αυτή παραδοχή φαίνεται να προσπερνούν οι εκφραστές της λαϊκής δεξιάς και της λαϊκίζουσας  αριστεράς. Θέλοντας να φανούν αρεστοί στο εκλογικό  τους ακροατήριο, αγνοούν εσκεμμένα τα δημοσιονομικά δεδομένα. Η περιπέτεια της χρεωκοπίας δεν τους ωρίμασε.  Ο τυχοδιωκτισμός και ο βερμπαλισμός τους εξακολουθούν και παραμένουν κυρίαρχες πρακτικές για την πλειονότητα του πολιτικού προσωπικού.

Η υγειονομική κρίση αντιμετωπίζεται με ελαφρότητα και επιπολαιότητα, από αρκετούς συμπολιτευόμενους και αντιπολιτευόμενους. Περισσότερο τους απασχολεί η αποδοχή από τους εκλογείς τους. Μάλιστα αποφεύγουν οποιαδήποτε κριτική σε πράξεις και συμπεριφορές που βάλλουν κατά της δημόσιας υγείας. Κορυφαίο παράδειγμα η άρνησή τους να επικρίνουν ακόμη και τους ακραίους αντιεμβολιαστές. Υιοθετούν αντιεπιστημονικές  αντιλήψεις  επικαλούμενοι το εύλογο όπως λένε φόβο μερίδας  πολιτών. Ουσιαστικά αποποιούνται την παιδαγωγική τους υποχρέωση προκρίνοντας την μικροπολιτική και ψηφοθηρία. 

Η κλιματική κρίση θεωρείται ως κάτι εξωτικό. Μολονότι συνδέεται ευθέως με την κακοποίηση του περιβάλλοντος, την εξάλειψη των φυσικών πόρων, τις κοσμογονικές αλλαγές στο οικοσύστημα, το ενεργειακό μοντέλο. Ο πολιτικός λόγος κυβερνόντων και αντιπολιτευόμενων παραμένει διακηρυκτικός. Δεν συνοδεύεται από συγκεκριμένες προτάσεις. Ούτε εντάσσεται σε μία εναλλακτική αναπτυξιακή στρατηγική. Εξου και το πρόγραμμα απολιγνιτοποίησης δεν τυγχάνει της ανάλογης υποστήριξης. Η συμπολίτευση το αντιμετωπίζει ως αναγκαίο κακό. Η αντιπολίτευση το ταυτίζει με την εξυπηρέτηση επιχειρηματικών συμφερόντων.

Η γεωπολιτική κρίση υποτιμάται επίσης. Ο στρατηγικός της χαρακτήρας δεν βρίσκεται στο επίκεντρο του πολιτικού ενδιαφέροντος. Η δημόσια συζήτηση απλώς και μόνο περιορίζεται στην ανθρωπιστική της πλευρά. Και το χειρότερο εξαντλείται στην αποφυγή προσφυγικών ροών. Κι όλα αυτά την στιγμή που ο δυτικός κόσμος έχει παγιδευτεί σε μια κατάσταση απρόβλεπτης ασφυξίας. 

Πάντως η διαχείριση της πολυδιάστατης κρίσης είναι ένα δύσκολο και απαιτητικό εγχείρημα. Η κυβερνητική ατολμία και η αντιπολιτευτική αμφιθυμία βρίσκονται στον αντίποδα μιας αποτελεσματικής και εύστοχης στρατηγικής.

^* Ο κ. Γιώργος Πανταγιάς είναι Σύμβουλος Στρατηγικής και Επικοινωνίας. Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της POLITY A.E.

Φωτογραφία εξωφύλλου: Pexels.com