Επαγγελλόμαστε την αλλαγή, βολευόμαστε με τη συνήθεια

Του Γιώργου Πανταγιά* 

Η δύναμη της συνήθειας είναι αήττητη. Κατ’ αρχάς οφείλεται στην ψευδαίσθηση της ασφάλειας που υποτίθεται ότι μας παρέχει. Λειτουργεί σαν άγκυρα, κρατώντας μας αμετακίνητους σε αυτά που έχουμε μάθει να κάνουμε. Ουσιαστικά, παραμένει απρόσβλητη, επειδή το ενδεχόμενο αναίρεσής της μας φέρνει αντιμέτωπους με τον ίδιο τον εαυτό μας. Κάτι που ίσως είναι επώδυνο, καθώς μπορεί να αναδείξει αδυναμίες και ελλείμματα.

Έτσι αν και οι πάντες δηλώνουν εραστές της αλλαγής, στην πράξη τη φοβούνται. Ή την περιμένουν από τους άλλους. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που πίστεψαν ότι το σοκ της πανδημίας θα επιδρούσε καταλυτικά στην απόρριψη των συνηθειών. Δυστυχώς, δεν φαίνεται να επιβεβαιώνονται. 

Το διαπιστώνουμε όπου κι αν στρέψουμε τη ματιά μας. Είτε σταθούμε στο ατομικό είτε στο συλλογικό, κοινωνικό, πολιτικό επίπεδο. Τα απαγορευτικά μέτρα ανέστειλαν δραστηριότητες και συμπεριφορές. Ωστόσο, ο πυρήνας νοοτροπιών και αντιλήψεων έμεινε αναλλοίωτος. 

Τρανή απόδειξη η προκλητική απόφαση των συνδικαλιστών του Μετρό Αττικής να απεργήσουν. Μια ενέργεια που δείχνει τη βαθιά ριζωμένη αντικοινωνική συπεριφορά τους. Κάποιοι αντιγράφουν τον κακό εαυτό τους, τυγχάνοντας μάλιστα και ανοχής. Κόμματα, μέσα ενημέρωσης και διάφοροι φορείς διστάζουν να καταδικάσουν μια κάστα εργατοπατέρων, οι οποίοι αδιαφορούν για τις ανάγκες της κοινωνίας και πρωτίστως των εργαζομένων.  

Ανάλογη πρακτική ακολούθησαν και στο ζήτημα της κατάργησης του Τμήματος Μουσειολογίας στον Πύργο Ηλείας. Κυβερνητικός βουλευτής «βγήκε από τα ρούχα του» λέγοντας ότι αποσύρεται από την πολιτική! Με την αυτοθυσία του αποκαλύπτει τον αχρείαστο τοπικισμό του. Αντιστοίχως, οι αρχηγοί του ΣΥΡΙΖΑ και του ΚΙΝΑΛ άδραξαν την ευκαιρία να επαναλάβουν τη γνωστή «καραμέλα» περί νεοφιλελεύθερων πολιτικών που ανοίγουν δρόμο στην ιδιωτική εκπαίδευση.  

Την ίδια στιγμή, αρκετοί υπουργοί και υφυπουργοί κάθε άλλο παρά εμπνέονται από τη μεταρρυθμιστική επαγγελία του πρωθυπουργού. Κατά την προσφιλή τους συνήθεια συνεχίζουν να χαϊδεύουν τα αυτιά της εκλογικής τους πελατείας.  Δαπανούν πολύτιμο πολιτικό χρόνο, προκειμένου να γίνονται αρεστοί στις περιφέρειές τους. Ορισμένοι εξαγγέλλουν συνεχώς έργα στον τόπο τους, με απώτερο σκοπό την άγρα ψήφων.

Από την άλλη, τα στελέχη της αντιπολίτευσης ακολουθούν τη δοκιμασμένη και στείρα μέθοδο του καταγγελτικού λόγου. Με ευκολία υιοθετούν όλα σχεδόν τα αιτήματα εκλογέων και κοινωνικών ομάδων, αδιαφορώντας για την ορθότητα και τη χρησιμότητά τους. Μοναδικό τους μέλημα, να αποσπάσουν την ευνοιά τους. Χρησιμοποιούν τις ακατάσχετες υποσχέσεις τους για την πολιτική τους επιβίωση.

Το βέβαιο είναι πως η πολιτική τάξη στην πλειονότητά της -είτε βρίσκεται στη συμπολίτευση είτε στην αντιπολίτευση- αδυνατεί να απεξαρτηθεί από νοοτροπίες και συμπεριφορές τους παρελθόντος. Μένοντας δέσμια μιας κακής συνήθειας, δεν πλειοδοτεί μόνο σε απαίδευτες θέσεις. Στερείται στοιχειώδους αξιοπιστίας και σοβαρότητας. Πολιτευόμενη με τα κλισέ και τα στερεότυπα της μικροπολιτικής και της ψηφοθηρίας αποδεικνύει πόσο ανεπίκαιρη είναι. 

Το πολιτικό σύστημα, και κατ’ επέκταση το κοινωνικό σώμα, εμφανίζουν δυσανεξία στις αναπροσαρμογές. Αναπροσαρμογές που είναι απαραίτητες αν πράγματι θέλουμε να εγκαταλείψουμε τις συνηθισμένες πρακτικές και συμπεριφορές και να απαλλαγούμε από τον κακό εαυτό μας. Διαφορετικά, θα συντηρούμε και θα αναπαράγουμε την υστέρησή μας σε πολλά επίπεδα. Θα διαιωνίζουμε τα χρόνια προβλήματα και αδιέξοδα. Ζώντας στον αυτάρεσκο μικρόκοσμό μας θα επιτρέπουμε στη μετριότητα να κυριαρχεί.

Πάντως, η ωμή αλήθεια είναι ότι αν και επαγγελλόμαστε διαρκώς την αλλαγή, βολευόμαστε με τη συνήθεια.





 

^* Συμβούλου Στρατηγικής και Επικοινωνίας 

  Προέδρου και Διευθύνοντα Συμβούλου της POLITY A.E