Ενισχύοντας τους Ευρωπαϊκούς μηχανισμούς αλληλεγγύης προς όφελος των λαών

Του Νίκου Ανδρουλάκη

Πριν από λίγες ημέρες η Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ενέκρινε με συντριπτική πλειοψηφία την Έκθεσή μου για την ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας, μετά από την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων μεταξύ Κοινοβουλίου - Συμβουλίου και Επιτροπής. 

Ο Μηχανισμός και το rescEU, την πανευρωπαϊκή δηλαδή δεξαμενή δυνατοτήτων που αποτελείται από μέσα που αγοράζονται με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ήταν μέχρι πρόσφατα ευρύτερα γνωστά για την κρίσιμη βοήθεια που παρέχουν σε Κράτη Μέλη αλλά και παντού στον κόσμο στην αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών όπως είναι οι δασικές πυρκαγιές, οι πλημμύρες και οι σεισμοί. Αν και το rescEU δημιουργήθηκε μόλις δύο χρόνια, έχει ήδη αποδείξει την αξία του. Άλλωστε, η πρώτη χώρα για την οποία ενεργοποιήθηκε ήταν η χώρα μας, όταν το καλοκαίρι του 2019 στις καταστροφικές πυρκαγιές στην Εύβοια, τρία αεροπλάνα, δύο από την Ιταλία και ένα από την Ισπανία, βοήθησαν στην κατάσβεση της πυρκαγιάς. 

Η πανδημία, όμως, ανέδειξε και μία ακόμα πτυχή του Μηχανισμού. Όταν στην αρχή της κρίσης οι Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έπαιρναν απογοητευτικές αποφάσεις απαγορεύοντας τις εξαγωγές πολύτιμου υγειονομικού υλικού, ο Μηχανισμός και το rescEU αποδείχθηκαν μία όαση αλληλεγγύης. Πάνω από 90.000 πολίτες μπόρεσαν και γύρισαν από τρίτες χώρες στην Ευρώπη χάρη στο συντονισμό και τη χρηματοδότηση του Μηχανισμού. Παράλληλα, έλαβε τις κατάλληλες αποφάσεις, ώστε να δημιουργηθεί ένα πανευρωπαϊκό αποθεματικό με τον αναγκαίο ιατρικό και υγειονομικό εξοπλισμό σε 9 βάσεις σε όλη την Ευρώπη, μεταξύ των οποίων και στην Ελλάδα, έτοιμο να αποσταλεί σε όποια χώρα χρειάζεται. Ο Μηχανισμός όμως παρέχει βοήθεια και σε τρίτες χώρες, όπως συνέβη και στην Ινδία με την αποστολή οξυγόνου και υγειονομικού εξοπλισμού. 

Παρόλα αυτά, η κρίση ανέδειξε και αδυναμίες που έπρεπε άμεσα να διορθωθούν. Πιο χαρακτηριστική περίπτωση ήταν το γεγονός ότι η βοήθεια στην Ιταλία, τη χώρα που πρώτη επλήγη από την πανδημία, άργησε δύο ολόκληρους μήνες λόγω των περιορισμών που υπήρχαν στον τρόπο λειτουργίας του. Αυτές ακριβώς τις αδυναμίες προσπάθησα να διορθώσω με την Έκθεσή μου που εγκρίθηκε με 641 ψήφους υπέρ και μόλις 41 κατά.

Παρά τις αρχικές αντιδράσεις των μεγάλων κρατών και ιδιαίτερα της Γερμανίας, μιας χώρας που ίσως πιστεύει ότι είναι ικανή να αντιμετωπίσει κάθε δυσκολία μόνη της και δεν χρειάζεται κοινά εργαλεία αλληλεγγύης όπως ο Μηχανισμός, ενδυναμώσαμε ουσιαστικά την πρόληψη. Η Επιτροπή θα πρέπει να προετοιμάσει μία κοινή λίστα διασυνοριακών κινδύνων, όπως μια πανδημία ή ένα πυρηνικό ατύχημα, καταστροφές δηλαδή που δε γνωρίζουν σύνορα. Καλούμε λοιπόν τα Κράτη να ενημερώνουν την Επιτροπή πώς  σκοπεύουν να τις αντιμετωπίσουν. Καταφέραμε ακόμα να διατηρήσουμε την πρόβλεψη για τη δημιουργία πανευρωπαϊκών στόχων ανθεκτικότητας, τους οποίους συνδέουμε με τα εθνικά σχέδια αντιμετώπισης, ώστε να είναι όλοι προετοιμασμένοι. 

Πέρα από την ενίσχυση της πρόληψης, δώσαμε ιδιαίτερη σημασία και στην ανάγκη αναβάθμισης των δυνατοτήτων αντιμετώπισης καταστροφών σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Για το λόγο αυτό δίνουμε επίσης για πρώτη φορά την εξουσία στην Επιτροπή, σε περιπτώσεις κρίσεων, να προβαίνει η ίδια και χωρίς περιττή γραφειοκρατία στην προμήθεια μέσων που έχουν ανάγκη τα κράτη μέλη και τα οποία θα περιλαμβάνονται στην ευρωπαϊκή δεξαμενή του rescEU. Επιπλέον, καθώς οι δασικές πυρκαγιές συνεχίζουν να αποτελούν μία σημαντική πρόκληση, αυξήσαμε τη χρηματοδότηση στο 100% για την προμήθεια και συντήρηση πυροσβεστικών αεροπλάνων, πράγμα εξαιρετικά σημαντικό και για τη χώρα μας. 

Για να τα πετύχουμε όλα αυτά, πενταπλασιάσαμε τον προϋπολογισμό του Μηχανισμού σε σχέση με την περίοδο 2014-2020, με το τελικό ποσό να ανέρχεται στα 3,1 δισ. ευρώ. Τα 2 δισ. από αυτά προέρχονται από το Ταμείο Ανάκαμψης και κατευθύνονται κυρίως στην αντιμετώπιση της πανδημίας.

Οι αλλαγές αυτές έχουν ως κύριο στόχο να μετατρέψουν τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας σε ένα μέσο έμπρακτης αλληλεγγύης, που θα υπερβαίνει τον κατακερματισμένο τρόπο δράσης και θα παρεμβαίνει με συντονισμένο, γρήγορο και κυρίως, αποτελεσματικότερο τρόπο. Ο στόχος μας είναι ένας: όλοι οι Ευρωπαίοι πολίτες να νιώθουν, αλλά και το ουσιαστικότερο, να είναι το ίδιο προστατευμένοι από κάθε είδους καταστροφή, όπου και αν βρίσκονται. 

Η πανδημία του κορωνοϊού κατέδειξε ότι χωρίς συνεργασία, κανένα κράτος, όσο ισχυρό κι αν είναι, δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα μόνο του. Σε αυτό το πλαίσιο, μία Ευρώπη που περιορίζεται στο κοινό νόμισμα και στην κοινή αγορά αυτοϋπονομεύεται. 

Όμως, δυνάμεις συντηρητικές και αντιδραστικές στέκονται τροχοπέδη στις μεγάλες αποφάσεις που απαιτούνται. Για όσους πιστεύουμε στο όραμα της Ενωμένης Ευρώπης, της Ευρώπης των λαών, ο δρόμος είναι ένας: ενότητα, συνεννόηση και αλληλεγγύη Το μόνο αντίδοτο σε αυτή τη δύσκολη πραγματικότητα είναι τα πολλά σταθερά βήματα που θα σφυρηλατήσουν το κοινό μας μέλλον. Ισχυροί, αυτόνομοι μηχανισμοί θεσμικής αλληλεγγύης, στα κοινωνικά ζητήματα, την οικονομία, την άμυνα και την ασφάλεια, που θα εγγυώνται τη συλλογική ευημερία των λαών της Ευρώπης. Όπως έλεγε άλλωστε και ο «πατέρας» της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ζαν Μονέ,  «η Ευρώπη θα φτιαχτεί μέσα στις κρίσεις και θα είναι το σύνολο των λύσεων που θα αποφέρουν». Ο Μηχανισμός και το rescEU είναι ένα τέτοιο βήμα που ενσαρκώνει τον τελικό στόχο του ευρωπαϊκού σχεδίου, μίας πραγματικής σύγκλισης σε όλα τα επίπεδα.