Ελλάδα και Τουρκία διμερείς σχέσεις στο περιφερειακό και διεθνές περιβάλλον

Η βελτίωση των διμερών σχέσεων με την Τουρκία, αποτελούν μια θετική εξέλιξη, αλλά στον βαθύ  χρονικό ορίζοντα, θα αποτυπωθούν εάν είναι τοποθετημένες αυτές οι σχέσεις πάνω σε μια ρεαλιστική βάση. Πολύ δε περισσότερο, αυτό καθορίζεται κατά κόρον από την Τουρκία, εάν είναι επιθυμητή η παραπομπή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, για τα ζητήματα οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. 

Άρθρο του Γιώργου Α. Ζερβάκη *

Αυτή η αλλαγή, εφόσον εξελιχθεί με κανονικότητα, μπορεί να επιφέρει όχι μόνο ενίσχυση των προθέσεων για διαρκή ειρήνη, αλλά θα συμβάλλει και στην σταθερότητα της ευρύτερης περιοχής. Οι συζητήσεις επι ανώτερου πολιτικού, διπλωματικού επιπέδου, μπορούν να δημιουργήσουν το αναγκαίο χρονικό πλαίσιο, για να εισέλθουν οι διαπραγματεύσεις των δυο χωρών στην καρδιά όσων ορίζονται και είναι διμερείς διαφορές, την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη και την υφαλοκρηπίδα.

Οι μήνες που έχουν προηγηθεί μέχρι την πραγματοποίηση σε λίγες ημέρες, του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδος-Τουρκίας, είναι σημαντικοί , καθώς έχουν σε ένα βαθμό αποτυπώσει κατά πόσον από τις ηγεσίες των δυο χωρών έχουν την ετοιμότητα του χρονικού ορίζοντα για την λήψη αποφάσεων. Το γεγονός της έκδοσης τουρκικής navtex που βρίσκεται σε ισχύ από τις 10 Αυγούστου μέχρι και τις 6 Φεβρουαρίου του 2024, για έρευνες γεωτρύπανου της γείτονος χώρας σε θαλάσσια περιοχή εντός των ορίων της τουρκικής δικαιοδοσίας, δείχνει προς το παρόν την αναγκαιότητα σεβασμού των διαστάσεων του μορατόριουμ Ελλάδος-Τουρκίας, χωρίς προκλήσεις και επιθετικές ενέργειες.

Η Ελλάδα, που ως χώρα διαχρονικά έχει ως βασικό άξονα της διπλωματίας της, την ομαλοποίηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, μπορεί να θέσει ως στόχο μια εξελισσόμενη διαπραγμάτευση, η οποία ως κορυφαία πολιτική πράξη, ως διπλωματική διαδικασία, θα θέσει σε κίνηση μια ουσιαστική συζήτηση εντός του πολιτικού συστήματος.

Η ουσία μιας τέτοιας διαπραγμάτευσης, αναλώνει μέγιστο πολιτικό κεφάλαιο, θέτει τις κυρίαρχες αντιλήψεις που μπορεί να οδηγήσουν την Τουρκία στο να κατανοήσει πως είναι εφικτό να υπάρξει μια μόνιμη ειρήνη, απομακρυνόμενη από τους επιθετικούς αναθεωρητικούς τόνους. Εάν η Τουρκία πραγματοποιήσει μια τέτοια μεταστροφή, δεν θα μπορέσει απλά να επανατοποθετηθεί πάνω στο πως αντιλαμβάνονται τα σύγχρονα κράτη το περίγραμμα των διεθνών σχέσεων, χωρίς τις αναιρέσεις και τους εγκλωβισμούς που έχει προκαλέσει η επι σειρά ετών ακολουθούμενη πολιτική της Άγκυρας. 

Αλλά και να βρεί τρόπο να επαναφέρει την εταιρική της σχέση συνολικά με την Δυτική Συμμαχία , σχέση η οποία έχει βαρύτατα πληγεί εξαιτίας των επιλογών της Άγκυρας. Κάτι που προϋποθέτει μια ισχυρή αξιοπιστία, η οποία μπορεί και να υποβοηθηθεί από την επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών. 

Το περιεχόμενο της τουρκικής αξιοπιστίας, αφορά κατά κύριο λόγο την προσωπική αξιοπιστία του Προέδρου Ερντογάν, οι πράξεις του οποίου οφείλουν να επιδείξουν μια σαφή αλλαγή προθέσεων  στο πεδίο των αμερικανοτουρκικών και των ευρωτουρκικών σχέσεων, μια κανονική διμερή σχέση με την Ελλάδα, με γνώμονα τον καθορισμό ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας. Διμερή σχέση που στην διαδρομή της θα μπορέσει να ενεργοποιήσει και την επαναφορά κατά τρόπο ουσιαστικό της Τελωνειακής Ένωσης Τουρκίας-ΕΕ. Αλλά και τον οδικό χάρτη που μπορεί να θέσει σε κινητικότητα την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας στην ΕΕ.

Η δημιουργία μιας νέας πραγματικότητας θα επηρεάσει και την τουρκική κοινή γνώμη, στο βαθμό που πρέπει να γίνουν κατανοητές εξελίξεις στην κατεύθυνση ενός ρεαλιστικού ζητούμενου, αλλάζοντας αντιλήψεις που εξάντλησαν την όποια χρησιμότητα τους σε εσωτερικό επίπεδο. Ο ηγεμονικός και αυταρχικός χαρακτήρας που έχει επιδείξει ο Ερντογάν τα τελευταία έτη, έχει έρθει η ώρα να αυτοακυρωθεί μέσα από νέες διαφορετικού βεληνεκούς δεσμεύσεις, με την Τουρκία να οφείλει να περάσει σε ένα νέο εθνικό περιεχόμενο, που θα προωθείται μέσα από την αναγνώριση και αποδοχή των πλαισίων της διεθνούς έννομης τάξης.

* Ο κ. Γιώργος Α. Ζερβάκης , είναι εκπρόσωπος των Ευρωπαίων Φεντεραλιστών Κρήτης. Το άρθρο έχει γραφεί για τον ιστότοπο Cretalive.gr