Εκλογικό σώμα & Πολιτική ευθύνη

Του Μανόλη Κομπολάκη

Νοέμβριος 2021

         Εκλογικό σώμα: Ανώτατο θεσμικό όργανο της Πολιτείας, που αποτελούν οι πολίτες, οι οποίοι έχουν το δικαίωμα του εκλέγειν, όπως ορίζει ο νόμος. Όχι όμως και του επιλέγειν, όπως επιβάλλουν οι Δημοκρατικές αρχές και αξίες. Το εκλογικό σώμα, ο κατ΄ εξοχήν εκφραστής της λαϊκής κυριαρχίας, είναι αρμόδιο για την εκλογή των βουλευτών-ευρωβουλευτών, την εκλογή και ανάδειξη των αρχών της Αυτοδιοίκησης και την έκφραση της λαϊκής βούλησης στα δημοψηφίσματα. Από τη φύση του, το εκλογικό σώμα είναι ετερογενής μάζα και ως κοινωνικό φαινόμενο υπήρχε ακόμη και στις πρωτόγονες μορφές της Δημοκρατίας.

         Πολιτική ευθύνη, πέραν της ευθιξίας, αυτοσεβασμού, και ευαισθησίας σημαίνει κυρώσεις για όσους ασκούν πολιτικά λειτουργήματα και εξουσία. Κυρώσεις, ποινικές εφόσον συντρέχουν νομικές προϋποθέσεις, και πολιτικές, όταν συντρέχουν πολιτικές προϋποθέσεις. Κυρώσεις, την ανάγκη επιβολής των οποίων αποδέχεται με ανάρτηση στο twitter στις 31/7/2018 αναφερόμενος στην φονική πυρκαγιά στο Μάτι Αττικής, 

ο κ. Μητσοτάκης, ως αρχηγός τότε της Αξιωματικής αντιπολίτευσης. Κυρώσεις, που όμως σήμερα απεμπολεί ως Πρωθυπουργός για τις πολιτικές ευθύνες των χειρισμών της κυβέρνησης του στη διαχείριση της πανδημίας και των πυρκαγιών στην Εύβοια. Πολιτικές ευθύνες, καταλόγισε και ο αρχηγός της Αξιωματικής αντιπολίτευσης, στην προσπάθεια του να εκμεταλλευτεί πολιτικά τα δραματικά γεγονότα, δηλώνοντας ότι δεν θα ακολουθήσει την πεπατημένη, ζητώντας παραιτήσεις και αναδεικνύοντας έτσι πολιτική υποκρισία και καιροσκοπισμό, που δηλώνει ο καταλογισμός πολιτικών ευθυνών χωρίς κυρώσεις.

         Πολιτική ευθύνη φέρουν, όσοι κατά το λόγο της αρμοδιότητας τους, έχουν πολιτική άποψη και ευχέρεια πολιτικών χειρισμών. Δηλαδή τα πολιτικά πρόσωπα, τα όργανα και οι φορείς του πολιτικού συστήματος, στον τομέα και στο χώρο στον οποίο  ασκούν πολιτικά λειτουργήματα. Άσκηση όμως πολιτικών λειτουργημάτων, χωρίς το λαό ως εκλογικό σώμα, δεν νοείται και εύλογα ανακύπτει το ερώτημα:     

«Ο Λαός ως Εκλογικό σώμα, το οποίο εκλέγει αυτούς, που ασκούν εξουσία και πολιτικά λειτουργήματα, δεν φέρει πολιτικές ευθύνες ..;»

Εμπεριστατωμένη απάντηση στο ερώτημα δεν επιτρέπουν τα όρια του άρθρου, ούτε οι περιορισμένες νομικές γνώσεις του υποφαινόμενου. 

         Ο λαός φυσικά και εκλέγει αυτούς που ασκούν τα πολιτικά λειτουργήματα, αλλά δεν τους επιλέγει. Επιλέγονται από τους αρχηγούς των πολιτικών κομμάτων και τους κομματικούς μηχανισμούς με βασικά κριτήρια, το κομματικό συμφέρον, τον βαθμό υποταγής στον αρχηγό και την ψηφοθηρική προίκα, του προς επιλογή υποψηφίου. 

Η ευθύνη των πολιτών, ως εκλογικό σώμα, δεν είναι πολιτική, αν και η συμμετοχή τους στην εκλογική διαδικασία εκφράζει πολιτική άποψη όχι όμως και αρμοδιότητα  πολιτικών χειρισμών, τις συνέπειες των οποίων και επωμίζονται. Το εκλογικό σώμα κατά συνέπεια, στερούμενο της αρμοδιότητας πολιτικών χειρισμών και της άσκησης πολιτικών λειτουργημάτων, δεν φέρει πολιτικές ευθύνες, αλλά οι ψήφοι των μελών του συνιστούν απόδοση πολιτικής ευθύνης, που είναι άμεσα συνυφασμένη με την έννοια του πολιτικού κόστους, ή οφέλους από την άσκηση της εξουσίας.

Ως κοινωνία, οι πολίτες έχουν τις ευθύνες των ατομικών και συλλογικών επιλογών τους, η απόδοσης των οποίων γίνεται στο πλαίσιο της κοινωνικής συλλογικότητας και συνείδησης, γιατί ο καταλογισμός ευθυνών για τις πολιτικο-ιδεολογικές πεποιθήσεις των πολιτών ως μελών ή όχι του εκλογικού σώματος δεν συνάδει με τις δημοκρατικές αρχές και αξίες. 

         Πρέπει και οφείλουμε όμως, να επισημάνουμε τις πολύ ασθενικές επιδόσεις της Ελληνικής κοινωνίας στη καλλιέργεια κοινωνικής συλλογικότητας & υπευθυνότητας. 

Κοινωνική συλλογικότητα, που δαιμονοποιείται, θυσιαζόμενη στο βωμό προστασίας μίας νοσηρής αντίληψης περί ατομικότητας. Το «Εμείς» δεν αποτελεί μια άρρηκτη συνειδητή και βιωματική ενότητα αλλά ένα ευκαιριακό σύνολο πολλών «Εγώ», που αποδυναμώνει το ρόλο της κοινωνικής συλλογικότητας.  

Κοινωνική υπευθυνότητα, που ξεφεύγει από το πολύ στενό πλαίσιο της προσωπικής ευθύνης και δεν στοχεύει στην ενοχοποίηση του Εκλογικού σώματος καταδικάζοντας το ως φταίχτη. Απεναντίας στοχεύει να βοηθήσει τους πολίτες μέλη, να κατανοήσουν την υπευθυνότητα τους ως κοινωνία πολιτών, που οφείλει :

--Να προβληματιστεί, στο κατά πόσο οι εμμονές μας στα δημοκρατικά «πρέπει και είναι», υπηρετούν πράγματι τη Δημοκρατία, όταν πολιτικές πράξεις, αποφάσεις και συμπεριφορές, του πολιτικού κατεστημένου παραβιάζουν ασύστολα τις δημοκρατικές αξίες. Αλήθεια..! ποια Δημοκρατία υπηρετούν τα δημοκρατικά «πρέπει και είναι», που θεωρούν πράξη αντιδημοκρατική την αποχή από τις εκλογικές διαδικασίες, όταν ελλείψει άλλου μέσου, ο πολίτης-εκλογέας, με την αποχή του αρνείται να νομιμοποιήσει με τη συμμετοχή του στη διαδικασία της ψηφοφορίας, τις επιλογές εκείνων, που ασύστολα καπηλεύονται και αλλοτριώνουν την εντολή του; 

--Να αξιοποιήσει δημοκρατικά «πρέπει και είναι», που δεν πρέπει ούτε μπορούν να έχουν αντιδημοκρατική και καταδικαστέα θεώρηση, όταν λόγω της απουσίας άλλων μέσων, χρησιμοποιούνται ως μέσα κοινωνικής αντίστασης, ακόμη και όταν εξαναγκαζόμεθα να ενεργήσουμε στο πνεύμα της Αποστολικής ρήσης «πάσσαλος πασσάλω εκκρούεται», ή της Ιησουϊτικής αρχής «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα».

--Να διεκδικήσει, τη θεσμοθέτηση του δικαιώματος του πολίτη όχι μόνο να εκλέγει αλλά και να επιλέγει αυτός τα αιρετά πολιτικά όργανα, μέσω προκριματικών διαδικασιών, αξιοποιώντας τις δυνατότητες της ψηφιακής τεχνολογίας και των τεχνολογιών επικοινωνίας.* Δικαίωμα επιλογής που συνεπάγεται και την αποδοχή πολιτικής ευθύνης καθόσον: η επιλογή ως πολιτική πράξη, και όχι η εκλογή, είναι αυτή που καθιστά τον πολίτη υπεύθυνο των επιλογών του και κατά συνέπεια συμμέτοχο στην πολιτική ευθύνη, αυτών που επιλέγει και όχι εκείνων, που εκλέγει μεν αλλά επιλέγουν άλλοι. 

Ο Μανόλης Κομπολάκης τ. Ειδικός Σύμβουλος Νομάρχη                                                              

* _{Η έκδοση των νέων ταυτοτήτων, παρέχει την ευκαιρία καταγραφής στο ενσωματωμένο τσιπ, των απαιτούμενων δεδομένων (εκλογική περιφέρεια, εκλογικό τμήμα, κωδικός ψηφοφόρου, επιλογές ψηφοφόρου, ηλεκτρονικό αποτύπωμα υπογραφής κ.α.), που θα επιτρέπουν σε κάθε ψηφοφόρο να εκφράζει ηλεκτρονικά τη βούληση του μέσω ειδικών τερματικών συσκευών της μορφής POS  (Point of sale), που ως POV ( Point of vote), θα μπορούν να υποστηρίζουν διαδικασίες επιλογής και εκλογής, με τη χρήση των νέων ταυτοτήτων. Οι δυνατότητες εξάλλου,  του διαδικτύου, των μέσων κοινωνικής  δικτύωσης και των τεχνολογιών επικοινωνίας, καθιστούν σήμερα τους πολίτες «ωσεί παρόντες» στις  δημοκρατικές διαδικασίες (διαβουλεύσεις, τηλε-διασκέψεις τηλε-ψηφοφορίες κ.α.), που νομοτελειακά οδηγούν στην αλλαγή άσκησης της πολιτικής και του πλαισίου λειτουργίας του πολιτικού συστήματος.}