Δημιουργία και Εργασία στην εποχή της Γεννητικής Τεχνητής Νοημοσύνης

Του Χρήστου Λεμονάκη*

Η παραγωγή νέου περιεχομένου μέσω μιας μηχανής που δεν βασίζεται στην ανθρώπινη παρέμβαση είναι ήδη γεγονός. Μπορεί να δημιουργήσει νέα μουσική, εικόνες, κείμενο ή οτιδήποτε άλλο με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα που τίθενται στον αλγόριθμό της. Η  γεννητική τεχνητή νοημοσύνη (ΓΤΝ) ή Generative Artificial Intelligence (Gen ΑΙ) προσφέρει σήμερα μια επαναστατική προοπτική στον τρόπο που δημιουργούμε και απολαμβάνουμε περιεχόμενο, με τις εφαρμογές της να εκτείνονται πέρα από τις τέχνες και την επιστήμη, διαμορφώνοντας ουσιαστικά την αγορά εργασίας. Η ικανότητά της να αναλύει μεγάλες ποσότητες δεδομένων και να δημιουργεί πρωτότυπο περιεχόμενο αναμένεται να οδηγήσει σε μια αναδιαμόρφωση της αγοράς εργασίας, καθώς και στην αναπροσαρμογή ενός μεγάλου εύρους εργασιών.

Στον τομέα της δημιουργικότητας, η ΓΤΝ μπορεί να υποκαταστήσει ή να ενισχύσει τις ανθρώπινες δεξιότητες στη σύνθεση μουσικής, τον σχεδιασμό γραφικών, τη συγγραφή κειμένων και τη δημιουργία νέων προϊόντων. Αυτό προσφέρει ευκαιρίες για νέα επαγγέλματα και ρόλους που συνδυάζουν δημιουργικότητα και τεχνολογική εμπειρία, όπως διαχειριστές αλγορίθμων ΓΤΝ ή ειδικούς στην αισθητική διάσταση των αυτόματα παραγόμενων έργων.

Στον τομέα της επιστήμης και της τεχνολογίας, η ΓΤΝ μπορεί να αναλάβει την ανάλυση μεγάλων δεδομένων, την πρόβλεψη τάσεων και την ανάπτυξη νέων λύσεων, ενισχύοντας την έρευνα και ανάπτυξη σε τομείς όπως η βιοτεχνολογία, η κλιματική αλλαγή και η τεχνολογική καινοτομία. Αυτό δημιουργεί ζήτηση για επαγγελματίες που μπορούν να ερμηνεύουν και να εφαρμόζουν τα αποτελέσματα που παράγει η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ).

Στον τομέα του Μάρκετινγκ, η ΓΤΝ μπορεί να εντοπίσει καταναλωτικά πρότυπα, ώστε οι εταιρείες να προωθούν πιο στοχευμένες διαφημίσεις. Με τη στόχευση συγκεκριμένων πελατών, μέσω διαφημιστικών μοτίβων, οι εταιρείες μπορούν εύκολα να εξατομικεύσουν τις στρατηγικές μάρκετινγκ και διαφήμισής τους. Το μειονέκτημα στην περίπτωση αυτή είναι η παραβίαση της ιδιωτικής ζωής που συνεπάγεται αυτό. 

Η ΓΤΝ, κατά γενική ομολογία, ανοίγει νέους δρόμους στην αυτόματη παραγωγή περιεχομένου, καθώς έχει την ικανότητα να δημιουργεί νέο υλικό χωρίς καμία ανθρώπινη επέμβαση (βλέπε και Σχήμα 1).

Η εφαρμογή της εκτείνεται σε μια πληθώρα τομέων, όπως η υγειονομική περίθαλψη, η χρηματοδότηση, οι μεταφορές, η μεταποίηση, η ψυχαγωγία και το λιανικό εμπόριο, αποδεικνύοντας την πολυμορφία της χρήσης της στον σύγχρονο κόσμο. Ένα πράγμα όμως είναι βέβαιο: η κοινωνία πρέπει να είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει την αναπόφευκτη αύξηση και την επίδραση της ΓΤΝ, καθώς αναμένεται να επηρεάσει σημαντικά τις κοινωνικές και οικονομικές δομές κάθε τόπου.

Σχήμα 1  - Βασικά χαρακτηριστικά της ΓΤΝ

Με άλλα λόγια, η ΓΤΝ έχει τη δυνατότητα να αλλάξει εντελώς τους όρους στην αγορά. Είναι σε θέση να παράγει περιεχόμενο από μόνη της, ενώ η ταχύτητα και η αποτελεσματικότητά της να παραμένουν σε σημαντικά υψηλά επίπεδα. Ενισχύει τη βιομηχανία, αφού δεν χρειάζεται πλέον ανθρώπινη ασχολία για ορισμένες εργασίες, μειώνοντας το κόστος για αυτές, εκτοπίζοντας ταυτόχρονα και εργαζόμενους. Αυτό εγείρει συνεπώς ανησυχίες για την ασφάλεια των θέσεων εργασίας. Η ικανότητά της να αντικαθιστά τους εργαζόμενους σημαίνει ότι μπορεί να αυξηθεί, ακόμη περισσότερο στο μέλλον, η μετατόπιση θέσεων εργασίας και η εισοδηματική ανισότητα. Η εκτεταμένη και αλόγιστη εφαρμογή της δύναται να αυξήσει τα προβλήματα που θα δημιουργήσει, σε σχέση με τις ωφέλειες που θα προσδώσει. Η αδυναμία του προσδιορισμού, μέχρι και σήμερα, του οικονομικού αντίκτυπου της τεχνολογίας αυτής, είναι ένα στοιχείο που προβληματίζει. Το σίγουρο είναι ότι υπάρχει ακόμη δρόμος έως ότου μπορέσουμε να κατανοήσουμε, σε βάθος, τον αντίκτυπο που θα έχει αυτή η τεχνολογία στις θέσεις εργασίας και την οικονομία.

Ο εντοπισμός νέων τρόπων για την εμπορική εκμετάλλευση αυτής της τεχνολογίας αποτελεί μια απαραίτητη εξέλιξη για το μέλλον. Αυτό μπορεί να συμπεριλάβει τη δημιουργία πλατφορμών, αγορών ή μοντέλων αδειοδότησης που απευθύνονται ειδικά σε περιεχόμενο δημιουργημένο μέσω τεχνητής νοημοσύνης, ανοίγοντας νέες ευκαιρίες αγοράς και επιτρέποντας την περαιτέρω ανάπτυξη και καινοτομία.

Η ερμηνεία των ως άνω μπορεί να γίνει μέσω της θεωρίας της διασπαστικής καινοτομίας (disruptive innovation), που εισήχθη για πρώτη φορά από τον Clayton Christensen το 1997 μέσω του βιβλίου του "Το δίλημμα του καινοτόμου". Η θεωρία αυτή έχει γίνει έκτοτε μια σημαντική έννοια στον τομέα της επιχειρηματικής στρατηγικής, ιδίως όσον αφορά την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι νέες τεχνολογίες μπορούν να διαταράξουν τις καθιερωμένες αγορές και τα επιχειρηματικά μοντέλα. Στη βάση αυτή διαφαίνεται ότι η αυτοματοποίηση και ο μετασχηματισμός των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού λόγω της ΤΝ ευθυγραμμίζεται με τη θεωρία του Christensen για την ανατρεπτική καινοτομία. Η θεωρία αυτή υποστηρίζει ότι οι νέες τεχνολογίες μπορούν να διαταράξουν τις υπάρχουσες αγορές προσφέροντας απλούστερες, πιο προσιτές και εναλλακτικές λύσεις, ξεπερνώντας τελικά τα καθιερωμένα προϊόντα ή υπηρεσίες. Ο αντίκτυπος της ΤΝ στις εργασιακές διαδικασίες και η εξελισσόμενη φύση των επαγγελμάτων αντανακλούν αυτό το διασπαστικό πρότυπο. Οι εργαζόμενοι που προσαρμόζονται στην ΤΝ, αναπτύσσοντας νέες δεξιότητες και τροποποιώντας τις υπάρχουσες, καταδεικνύουν πώς οι ανατρεπτικές καινοτομίες μπορούν να επιβάλουν αλλαγές στην αγορά εργασίας και στις ευρύτερες πρακτικές του κλάδου οικονομικής δραστηριότητας, αναδιαμορφώνοντας τα υπάρχοντα πρότυπα και δημιουργώντας νέες δυναμικές της αγοράς.

Στη βάση αυτή, η αυτοματοποίηση που προσφέρει η ΓΤΝ αναμένεται να έχει βαθιές επιπτώσεις στις εργασιακές διαδικασίες, αλλάζοντας τον τρόπο που οι εργαζόμενοι αλληλοεπιδρούν με την τεχνολογία. Η ανάγκη για επανεκπαίδευση και αναδιάρθρωση των δεξιοτήτων θα γίνεται επιτακτική, ολοένα και περισσότερο τα επόμενα χρόνια, καθώς τα παραδοσιακά επαγγέλματα θα εξελίσσονται ή/και θα αντικαθίστανται. Οι εργαζόμενοι θα χρειαστεί να αναπτύξουν δεξιότητες στη διαχείριση και την ερμηνεία των αποτελεσμάτων της ΤΝ, καθώς και στην ανάπτυξη και συντήρηση των συστημάτων ΤΝ.


*Αναπλ. Καθηγητής,
Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας,
Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο,