Αξιολόγηση Ελληνικών Πανεπιστημίων

Του Γεωργίου Χ. Κουμάκη

Το Πανεπιστήμιο Κρήτης, όπως επεσήμανε προχθές (17-08-2019) σε τηλεοπτικό σταθμό Ηρακλείου Κρήτης ο Πρύτανης κος Οδ.-Ι. Ζώρας, το Πανεπιστήμιο Κρήτης κατέχει επάξια την 4η θέση στην Ελλάδα σύμφωνα με την παγκόσμια κατάταξη των Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων το 2019. Πρόκειται πράγματι για λαμπρή και εξαίρετη αξιολογική σειρά του Πανεπιστημίου αυτού, που τιμά την Κρήτη. Αξίζει ωστόσο να σχολιάσομε τις δηλώσεις του εν λόγω Πρύτανη, ότι δηλαδή Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο είναι μεν τρίτο στη σειρά, δεν διαθέτει όμως ανθρωπιστικές Σπουδές. Αν ο κος Πρύτανης εννοεί ότι το Ανώτατο αυτό Ίδρυμα δεν χορηγεί πτυχία ανθρωπιστικών σπουδών, αυτό είναι αληθές. Το ερώτημα όμως είναι γιατί ένιωσε την ανάγκη να το αναφέρει. Ίσως το γεγονός αυτό – πέραν από την απλή πληροφόρηση του κοινού - να θεωρήθηκε από τον ίδιο αρνητικό ή τουλάχιστον όχι θετικό. Το ερώτημα που προβάλλει στη συνέχεια είναι πόθεν προέρχεται η αναγκαιότητα της αρνητικής αυτής επισήμανσης. Προφανώς – και κατά τη γνώμη μου ορθά - θεωρεί καλό και μάλλον επιβεβλημένο κάθε ανώτατο εκπαιδευτικό Ίδρυμα να είναι σε θέση να χορηγεί τέτοια διπλώματα. Η αξίωσηςαυτή πηγάζει ίσως από την ετυμολογία της λέξης Πανεπιστήμιο, που σημαίνει ότι στην ιδανική περίπτωση πρέπει σ’ αυτό να διδάσκονται όλες οι επιστήμες ή πάσα επιστήμη, εκτός αν τεθεί περιορισμός στην έννοια του Πανεπιστημίου και σημαίνει όλες οι επιστήμες σε ορισμένο πεδίο του επιστητού, όπως είναι για παράδειγμα το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθήνας, όπου η γνώση περιορίζεται στα οικονομικά.

Το Μετσόβιο όμως ανώτατο Ίδρυμα δεν ονομάζεται Πανεπιστήμιο αλλά Πολυτεχνείο, οπότε τυπικά τουλάχιστον απαλλάσσεται από την υποχρέωση αυτήν. Αυτό σημαίνει ότι στο Ανώτατο αυτό Ίδρυμα εξ ορισμού παρέχονται πτυχία, που αφορούν μόνον τις τέχνες, που συνοδεύονται από αυστηρή επιστήμη και δεν άπτονται ανθρωπιστικών σπουδών, οπότε δεν υφίσταται καμία ασυνέπεια ούτε μειονέκτημα του Πολυτεχνείου αυτού αναφορικά με τη χορήγηση πτυχίων. Αντίθετα μάλιστα, είναι προς τιμήν του, διότι το ονομαστό αυτό Πολυτεχνείο αναγνωρίζοντας την αναγκαιότητα και τη χρησιμότητα των ανθρωπιστικών σπουδών έχει δημιουργήσει Τομέα Φιλοσοφίας, ο αριθμός των μελών του οποίου κατά καιρούς έχουν ανέλθει σε διψήφιο αριθμό. Αρκετά μέλη του Τομέα αυτού είναι αξιολογότατα, ορισμένοι από τους οποίους έχουν λάβει μέρος σε παγκόσμια συνέδρια Φιλοσοφίας, έχουν διατελέσει Πρόεδροι της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εταιρείας, ακόμα και βουλευτές ή Υπουργοί του ελληνικού Κοινοβουλίου.

Στα προηγμένα κράτη σε όλες σχεδόν τις Σχολές, όπως Νομική, Ιατρική , Οικονομικών και πολυτεχνικές, διδάσκεται αντίστοιχα η φιλοσοφία του Δικαίου, της Ιατρικής, Οικονομικών και Τεχνολογίας. Η φιλοσοφία είναι απαραίτητη σε όλους τους κλάδους, για να αποκτήσει ο επιστήμων ευρεία αντίληψη για τη χρησιμότητα , τη σκοπιμότητα της επιστήμης του και να αντιμετωπίζει επιτυχώς κάθε φορά ευκολότερα ορισμένα ηθικά διλήμματα, που συχνά προκύπτουν κατά την άσκηση του επαγγέλματός του, ώστε να μην γίνει μονοδιάστατος. Από την άποψη αυτήν η εύστοχη και βαρυσήμαντη παρατήρηση του κου Πρύτανη θα μπορούσε ενδεχομένως να χρησιμεύσει ως έμμεση σύσταση και υπόδειξη στα υπόλοιπα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα Κρήτης( όπως είναι το αξιόλογο Πολυτεχνείο Κρήτης και το πολλά υποσχόμενο νεοσύστατο Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο), ώστε αυτά μιμούμενα το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο να εισαγάγουν τη διδασκαλία της φιλοσοφίας στα μαθήματα των σπουδών τους, διότι το όφελος θα είναι μεγάλο. Θα ωφεληθεί επίσης ο τουρισμός – που είναι η βαριά μας βιομηχανία - τα μέγιστα, αν ιδρυθεί Σχολή Τουρισμού στην Κρήτη(όπως άλλωστε έχει ζητήσει η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Κρήτης με την υπ’ αρίθμ.384/8-03-2018 απόφαση), αφού ο τόπος προσφέρεται περισσότερο από οπουδήποτε αλλού, επειδή αφενός μεν είναι πολύ τουριστικό μέρος, αφετέρου δε είναι το μεγαλύτερο νησί της χώρας μας, αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι ο αριθμός των αφίξεων κατά την τουριστική περίοδο είναι δεύτερος στην ελληνική επικράτεια.

Πρέπει επίσης να λεχθεί ότι δεν γνωρίζομε επακριβώς τον τρόπο βαθμολόγησης των Πανεπιστημίων του κόσμου, ώστε να μπορούμε να εξαγάγομε τα κατάλληλα συμπεράσματα σχετικά με την κατάταξη και όχι εικασίες. Τα βασικά ερωτήματα, που τίθενται είναι αν αναφορικά με την έρευνα βαθμολογείται μόνον η ποιότητα ή συνδυάζεται και η ποσότητα. Στη δεύτερη περίπτωση δεν αποτελεί έκπληξη που το ΕΚΠΑ, δηλαδή το Πανεπιστήμιο Αθηνών, έρχεται πρώτο στην κατάταξη, διότι είναι το πολυπληθέστερο Πανεπιστήμιο σε αριθμό διδασκόντων, οπότε είναι αναμενόμενο η ποσότητα της έρευνας αθροιστικά να είναι μεγαλύτερη, έστω και αν η ποιότητα της έρευνας αναλογικά είναι χαμηλότερη. Αν λαμβάνεται υπόψη μόνον η ποιότητα ανεξάρτητα από την ποσότητα, πράγμα που είναι και το δικαιότερο, τότε μπορεί να συμβεί το μικρότερο Πανεπιστήμιο σε αριθμό ΔΕΠ (Διδακτικό Ερευνητικό Προσωπικό) να είναι καλύτερο από το μεγαλύτερο, επειδή ποιοτικά η έρευνα υπερτερεί. Στην περίπτωση αυτήν η αξιολόγηση είναι ποιοτική, δηλαδή αναλογική και όχι ποσοτική. Ένα άλλο ερώτημα, που τίθεται κατά την αποτίμηση είναι αν οι εργασίες αξιολογούνται κατά τον ίδιο τρόπο αυτές που είναι γραμμένες στην ελληνική ή την αγγλική γλώσσα. Εδώ μπορεί να υποθέσει κανείς ότι οι εργασίες, που είναι σε αγγλική γλώσσα μετράνε περισσότερο, επειδή μπορούν να συμπεριληφθούν σε διεθνή περιοδικά και συνεπώς να αναγνωσθούν και να αξιολογηθούν από όλον τον κόσμο. Παραθέτω στη συνέχεια τον Πίνακα της παγκόσμιας αξιολογικής κατάταξης των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων της χώρας μας, τα οποία έχουν σειρά μέχρι τον αριθμό 2000, οπότε όσα δεν αναφέρονται, βρίσκονται στη θέση έπειτα από τον αριθμό αυτόν. Ο Πίνακας αυτός είναι παρμένος από την Google.