Ανεξαρτησία στην Δικηγορία - Αδιαπραγμάτευτος όρος του Κράτους Δικαίου

Ο διάλογος για τη σημασία της ανεξαρτησίας του δικηγόρου ως συλλειτουργού της δικαιοσύνης δεν εξαντλείται σε χώρες με ανελεύθερα καθεστώτα όπου οι παρεμβάσεις είναι τόσο άμεσες ώστε να προκαλούν την αντίδραση της νομικής κοινότητας, ούτε αφορά μόνο την ανάγκη άσκησης δικηγορίας απαλλαγμένης από την ενεστώσα ή επαπειλούμενη δίωξη, ως εκφοβισμό απέναντι στην ελευθεροστομία και την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αντιθέτως, καταλαμβάνει κεντρική θέση στο σύγχρονο κράτος δικαίου, διατρέχοντας οριζόντια την άσκηση δικηγορίας στις ευρωπαϊκές χώρες με πολλές εκφάνσεις, μα κυρίως με πολλές, επίκαιρες, διακυβεύσεις. 

Η φετινή θεματική της Ευρωπαϊκής Ημέρας Δικηγόρων - που έχει καθιερωθεί με πρωτοβουλία του Συμβουλίου των Δικηγορικών Συλλόγων της Ευρώπης (CCBE) να εορτάζεται μαζί με την Ευρωπαϊκή Ημέρα Δικαιοσύνης στις 25 Οκτωβρίου - εστιάζει ακριβώς σ’ αυτό: στην ανεξαρτησία των δικηγόρων ως αναγκαίο, αναπόσπαστο στοιχείο της απόδοσης δικαιοσύνης. Η συζήτηση αυτή αποκτά ιδιαίτερη αξία, αν λάβει κανείς υπόψη τόσο την μακρόχρονη, αντίξοη οικονομικά συγκυρία και τον σοβαρό αντίκτυπό της στον δικηγορικό κλάδο, όσο και τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνεται το ελληνικό μοντέλο δικηγορίας και παροχής νομικών υπηρεσιών, που προσεγγίζει ολοένα και περισσότερο τον εταιρικό τύπο. 

Στο πλαίσιο αυτό, η δυνατότητα του δικηγόρου να καθορίζει ο ίδιος, ελεύθερα, τις συνθήκες υπό τις οποίες ασκεί το επάγγελμά του, συνιστά μια πρώτη, βασική έκφανση της ανεξαρτησίας που τίθεται, κλιμακούμενα, σε διακινδύνευση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αντίστοιχου - συχνά υπέρμετρου - περιορισμού είναι περιπτώσεις συνεργασιών δικηγόρων με εταιρικές μορφές νομικού τύπου που προσιδιάζουν περισσότερο σε υπαλληλικό καθεστώς λ.χ. περιορισμός στον παράλληλο χειρισμό ατομικών νομικών υποθέσεων, καθεστώς αμοιβής κ.α. Τέτοια φαινόμενα αφενός οδηγούν σταδιακά στην απώλεια των χαρακτηριστικών εκείνων που παραδοσιακά αποδίδονται στον ελεύθερο επαγγελματία του νομικού κλάδου, αφετέρου συμβάλλουν στον επαγγελματικό εγκλωβισμό και την ανασφάλεια των δικηγόρων, σε ένα περιβάλλον που δυσχεραίνει τη διορθωτική παρέμβαση των δικηγορικών συλλόγων.  

Είναι προφανές πως ανεξαρτησία χωρίς την θωράκιση του δικηγόρου έναντι εξωτερικών συμφερόντων δεν μπορεί να νοηθεί. Επιπλέον, η θεμελιώδης θέση του δικηγόρου στην απονομή της δικαιοσύνης ως συλλειτουργού της έχει ως προϋπόθεση την ανεξάρτητη λειτουργία του και την προστασία του από κάθε είδους παρέμβαση της εκτελεστικής, νομοθετικής ή δικαστικής εξουσίας. Προαπαιτούμενο της ανεξαρτησίας του δικηγορικού λειτουργήματος αποτελεί η δυνατότητα αυτορρύθμισής του, στον σκοπό αυτό δε κατατείνει η οργάνωση των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας ως ΝΠΔΔ σωματειακής μορφής, προκειμένου να περιβληθούν οι δικηγόροι με τις εγγυήσεις που είναι αναγκαίες για την άσκηση των καθηκόντων τους.    

Ιδιαιτέρως δε στην περίπτωση εκπροσώπησης του σώματος από τους Δικηγορικούς Συλλόγους στους οποίους συμμετέχουν, η ανεξαρτησία λαμβάνει μία ακόμη διάσταση: το καθήκον ηχηρής και αντικειμενικής παρέμβασης σε ζητήματα νομικού, εθνικού, κοινωνικού, πολιτισμικού ή οικονομικού ενδιαφέροντος, στην κατεύθυνση της διασφάλισης του υγιούς συμφέροντος του δικηγορικού κλάδου αλλά και της υπεράσπιση των πολιτών που το έχουν ανάγκη.  

Η ανεξαρτησία των Δικηγορικών Συλλόγων και των μελών τους αποτελεί αναμφισβήτητα μείζον ζήτημα για την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και την ορθή λειτουργία ενός σύγχρονου κράτους δικαίου. Οι δυσχέρειες και προκλήσεις των τελευταίων ετών, είναι πολλές. Πρέπει όμως να γίνει κατανοητό ότι για την διασφάλιση της ανεξαρτησίας των Δικηγορικών Συλλόγων και των δικηγόρων, προϋπόθεση αποτελεί η σωστή και αποτελεσματική λειτουργία των ίδιων των Συλλόγων μας. 

Σύλλογοι του μεγέθους και της ιστορίας του Δικηγορικού Συλλόγου Ηρακλείου οφείλουν και πρέπει να αναλάβουν το μερίδιο τους στην παραπάνω προσπάθεια και η ανταπόκριση τους στην πρόκληση αυτή θα μας απασχολήσει έντονα στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. 

Οι επέτειοι δεν εξαντλούν το συμβολισμό τους στην ημέρα εορτασμού τους, παρά αποτελούν σταθερούς σταθμούς που μας υπενθυμίζουν την προσπάθεια που λαμβάνει χώρα κοπιωδώς, με μικρές νίκες και ήττες, κάθε μέρα, κάθε ώρα του χρόνου. Δεν θα μπορούσε, άλλωστε, να είναι διαφορετικά όταν αφορούν διακυβεύσεις όπως αυτή της λειτουργικής ανεξαρτησίας των Δικηγορικών Συλλόγων και των μελών τους, μικρές εκχωρήσεις στο πεδίο της οποίας μπορούν να αλλάξουν δραματικά το θεσμικό τοπίο στη διαδικασία απονομής δικαιοσύνης. 

  *Ο Νίκος Λογοθέτης είναι Δικηγόρος
 Υποψήφιος Πρόεδρος Δικηγορικού Συλλόγου Ηρακλείου