77 χρόνια από το Ολοκαύτωμα της Επαρχίας Βιάννου - 77 χρόνια από την ιερή θυσία

Του Σωκράτη Βαρδάκη* 

14 Σεπτεμβρίου 1943, 77 χρόνια πριν. Μια μέρα που θα μείνει βαθιά χαραγμένη στη μνήμη όλων των Κρητικών, στη μνήμη όλων των Ελλήνων. 

Ήταν η μέρα που οι Γερμανοί κατακτητές έδειξαν για μια ακόμη φορά στον κόσμο το απάνθρωπο πρόσωπό τους, η μέρα που έλαβε χώρα μια από τις πιο φρικιαστικές πολεμικές πρακτικές, ένα από το πιο ειδεχθή εγκλήματα εναντίον αμάχων: το Ολοκαύτωμα της επαρχίας Βιάννου.

Το Ολοκαύτωμα φαίνεται ότι ήταν προαποφασισμένο και εκτελέστηκε από δυνάμεις τριών ανεπτυγμένων λόχων, με όλους τους αξιωματικούς, της 22ας Μεραρχίας Πεζικού με έδρα τις Αρχάνες, υπό τη Διοίκηση του Φρίντριχ Βίλχελμ Μίλλερ. Ήταν γνωστή η καλά οργανωμένη αντιστασιακή δράση των κατοίκων της περιοχής, έλειπε μόνο η αφορμή που δεν άργησε να δοθεί. 

Την πανωλεθρία των Γερμανών κατακτητών στη Μάχη της Σύμης τη 12η Σεπτεμβρίου, ακολούθησε μένος για αντίποινα, δίψα για αίμα. Σκοπίμως οι κάτοικοι παραπλανήθηκαν , καθώς οι Γερμανοί διαβεβαίωναν ότι οι άντρες που κρύβονταν για να αποφύγουν αντίποινα για τη μάχη της Σύμης, ήταν ασφαλείς να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Ειδάλλως απειλούσαν ότι θα την «πληρώσουν» τα γυναικόπαιδα.

Ωστόσο, οι εντολές του Μίλλερ ήταν σαφείς: «Καταστρέψατε την επαρχία Βιάννου. Εκτελέσατε πάραυτα, χωρίς διαδικασία, τους άρρενες που είναι πάνω από 16 ετών καθώς και όλους όσοι συλλαμβάνονται στην ύπαιθρο, ανεξαρτήτως φύλου και ηλικίας».    

Ο τακτικός Γερμανικός στρατός εισέβαλε στα χωριά  Βιάννο, Αμιρά, Βαχό, Κεφαλοβρύσι,  Κρεββατά, Αγ. Βασίλειο, Πεύκο, Κάτω Σύμη, Γδόχια, Μύρτο, Μουρνιές, Ρίζα, Μάλλες κλπ. Για τρεις μέρες οι Γερμανοί στρατιώτες ακολουθούσαν πιστά τις ανατριχιαστικές οδηγίες. Εκτελούσαν άνδρες, γυναίκες και παιδιά, έκαιγαν σπίτια. Ένα μήνα μετά θα ισοπέδωναν ολόκληρα τα χωριά. Πάνω από 1000 οικίες καταστράφηκαν. Κανένα έλεος. Μόνο φωτιά, καπνός και αίμα. 

Σε ένα έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, με κατάφωρη παραβίαση του Δικαίου του Πολέμου, ενάντια σε κάθε ηθική, εκτελέστηκαν και σφαγιάστηκαν συνολικά 461 άνθρωποι, μεταξύ αυτών παιδιά, γυναίκες υπερήλικες. Ζωντανές μαρτυρίες, που καταγράφηκαν στην «Έκθεση Καζαντζάκη», περιγράφουν πράξεις φρίκης και ασύλληπτου πόνου. Όσοι επέζησαν βίωσαν την προσφυγιά, τη φτώχεια, την εξαθλίωση. Όσοι τοίχοι κατοικιών έμειναν όρθιοι σημαδεύτηκαν από μαύρους σταυρούς: έναν για κάθε νεκρό που μετρούσε το σπίτι... 

Στις 17/4/2019 έγινε η ιστορικής σημασίας συνεδρίαση της βουλής για τη διεκδίκηση των Γερμανικών αποζημιώσεων. Εκεί παρουσιάστηκε η έκθεση της Διακομματικής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής για τις Οφειλές της Γερμανίας προς την Ελλάδα, με εισηγητή της τότε κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, τον Τριαντάφυλλο Μηταφίδη, ο οποίος παρουσίασε στην Ολομέλεια το πόρισμα της Επιτροπής.  

Στην τοποθέτησή μου και στην ειδική συνεδρίαση της ολομέλειας, από την πλευρά  της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ, επισήμανα ότι το βαρύ χρέος της υπόσχεσης για αγώνα μνήμης, διεκδίκησης και δικαίωσης, των προγόνων μας, δεν αποτελεί μόνο μια δέσμευση που έδωσε ως Κυβέρνηση ο ΣΥΡΙΖΑ το 2015. Αποτελεί ταυτόχρονα μια υπόσχεση για όσους γεννήθηκαν στα χαροκαμένα χωριά των ελληνικών ολοκαυτωμάτων και μεγάλωσαν με ανθρώπους που ένιωσαν στο πετσί και την ψυχή τους, τη θηριωδία του ναζισμού.

Όπως ανέφερα:

«Αυτός ο κύκλος της κυνικής άρνησης της Γερμανίας για τις επανορθώσεις και τα οφειλόμενα προς τη χώρα μας, πρέπει να κλείσει όχι μόνο σαν οφειλή στο παρελθόν αλλά και ως νέα αφετηρία για το μέλλον.

Σε αυτόν τον αγώνα για δικαίωση δεν υπάρχει άλλη επιλογή από το να νικήσει η μνήμη απέναντι στις προσπάθειες για λήθη.

Διότι, έχουν επικίνδυνα αναδειχθεί αναθεωρητικοί της ιστορίας, όσοι θέλουν να αναθεωρήσουν τα εγκλήματα, το Ολοκαύτωμα και τις ναζιστικές θηριωδίες.

Ναζιστικές θηριωδίες, που ο τόπος μας , η Κρήτη γνώρισε πολύ καλά.

Η ηρωική αντίσταση των κατοίκων, στη Μάχη της Κρήτης, προκάλεσε το μένος του κατακτητή, αφού ως αντίποινα ήδη από τις αρχές του Ιουνίου του 1941 ξεκίνησαν από το Κοντομάρι και την Κάντανο, οι εκτελέσεις των αμάχων.

Συνεχίστηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια της κατοχής σε Αλικιανό, Παλιόχωρα, τα χωριά του Κέντρους στο Ρέθυμνο, τα χωριά της Βιάννου, της Ιεράπετρας, Ανώγεια, της Μεσαράς, στο Μονοφάτσι, τα Αστερούσια, την Πεδιάδα.

Η Κρήτη είναι από άκρη σε άκρη ένα σημείο μαρτυρίου.

Κατά την διάρκεια της κατοχής, ολόκληρες περιοχές της κάηκαν, ισοπεδώθηκαν, κηρυχτήκαν νεκρές ζώνες.

Χωριά, πόλεις και περιουσίες καταστράφηκαν και λεηλατήθηκαν.

Οικογένειες ξεκληρίστηκαν, άρρωστοι παράλυτοι, γυναίκες και παιδιά βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν.

Χιλιάδες παιδιά ορφανά και χιλιάδες μαυροντυμένες μάνες έμειναν να ξανά στήσουν τα ερείπια που άφησε πίσω του ο Β’ Παγκόσμιος πόλεμος.

Η υποχρεωτική εργασία «αγγαρεία» επιβλήθηκε ως μέσο συλλογικής τιμωρίας, καταπίεσης και εξευτελισμού στους κατοίκους.

Όπως καταγράφηκαν και από την Έκθεση Καζαντζάκη, είναι φρικιαστικά όλα όσα διέπραξαν σε βάρος του Κρητικού λαού, επειδή είχε το θάρρος να τους πολεμήσει, όταν ήρθαν να του πάρουν τον τόπο του και να του στερήσουν την Ελευθερία του.

Κανείς δεν δικαιούται πλέον να αγνοεί το πρωτοφανές μαρτύριο στο οποίο υποβλήθηκε ο ελληνικός λαός κατά τη διάρκεια της Κατοχής.

Η τρομοκρατία της πείνας, των μαζικών εκτελέσεων και των καθημερινών βασανιστηρίων, η αρπαγή του πλούτου και η προσπάθεια εθνικού διαμελισμού εντάσσονται σε ένα οργανωμένο σχέδιο γενοκτονίας που υπηρέτησε με συνέπεια, αλλά, ευτυχώς, χωρίς επιτυχία το τρίτο Ράιχ.

Καθυστερήσαμε κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, για αυτό η σημερινή μέρα είναι ιστορική, αφού το Πόρισμα θα δρομολογήσει μια διεθνή συζήτηση και μια διεκδίκηση σε διακρατικό, διακοινοβουλευτικό και νομικό επίπεδο.

Παρά τα όσα έχουν ειπωθεί τα τελευταία χρόνια κατά τη διάρκεια των εργασιών της Διακομματικής Επιτροπής και όπως καταγράφεται και στο Πόρισμα δεν προέκυψε από πουθενά ότι η χώρα μας έχει παραιτηθεί από τις διεκδικήσεις της, αλλά ούτε και ότι αυτές έχουν παραγραφεί ή αποδυναμωθεί, παρά τα όσα υποστηρίζει η Γερμανική πλευρά «περί ρυθμισμένου πολιτικά και νομικά θέματος».

Εξάλλου, σύμφωνα και με τη συνθήκη της Χάγης του 1907, δεν προβλέπεται παραγραφή αξιώσεων που στηρίζονται στη διεθνή αστική ευθύνη του κατέχοντος κράτους.

Η διεκδίκηση της Ελλάδας αφορά απαιτήσεις που προέκυψαν και από τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους και κατηγοριοποιούνται ως εξής:

 α. πολεμικές αποζημιώσεις για τις υλικές καταστροφές και διαρπαγές,

β. πολεμικές επανορθώσεις των θυμάτων και των συγγενών των θυμάτων,

γ. αποπληρωμή του κατοχικού δανείου,

δ. επιστροφή των κλεμμένων αρχαιολογικών θησαυρών και εκκλησιαστικών κειμηλίων.

Οι συνέπειες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου για την Ελλάδα και για τους πολίτες της υπήρξαν τρομακτικές και ανεπανόρθωτες. Η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση μεταξύ των κρατών που θρήνησαν θύματα εκ του Πολέμου.

Η αναλογία των θυμάτων επί του συνολικού πληθυσμού των 7.335.000 (έτους 1939) ανέρχεται σε ποσοστό 19,70%, την ώρα που στην Γαλλία ανερχόταν σε ποσοστό 2,65%, σε Ολλανδία 2,50%, σε Βέλγιο 2,24%.

Το ποσοστό αυτό αντιστοιχεί σε 558.000 θανόντες και σε 880.000 αναπήρους, ήτοι συνολικά 1.438.000 θύματα.

Η Χώρα μας οφείλει να ασκήσει την πολιτική και διπλωματική πίεση που απαιτείται, ώστε η Γερμανία να προσέλθει στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης.

Ψήφιση του πορίσματος της διακομματικής επιτροπής καθώς και η ανασύσταση του Γραφείου Εγκλημάτων Πολέμου, αποτελούν τα πρώτα βήματα άσκησης αυτής της πίεσης.

Η Ελληνική Βουλή πρέπει να ψηφίσει στη συντριπτική πλειοψηφία της, το πόρισμα της Επιτροπής, ώστε να ανοίξει ο δρόμος για επανόρθωση, αποζημίωση και δικαίωση.

Άμεσα να ακολουθήσει η ρηματική διακοίνωση με την οποία η  ελληνική κυβέρνηση να καλεί τη γερμανική κυβέρνηση σε διαπραγματεύσεις για την έμπρακτη ικανοποίηση των συγκεκριμένων αξιώσεων, η οποία έχει ιδιαίτερη σημασία για τον ελληνικό λαό, ως ζήτημα ηθικό και υλικό.

Το πόρισμα αποτελεί το αυτονόητο βήμα που μέχρι σήμερα δεν είχε γίνει αφού θέτει τη στρατηγική για δικαίωση των διεκδικήσεων μέσα από το Ελληνικό Κοινοβούλιο.

Αυτό αποτελούσε ηθικό, ιστορικό και πολιτικό καθήκον μας το οποίο σήμερα γίνεται πράξη.

         Σήμερα σε αυτή την αίθουσα πρέπει να αποδείξουμε, όλες και όλοι ότι παρά τα λάθη και τις παραλείψεις μας, αναλαμβάνουμε το χρέος μας απέναντι σε όλους εκείνους που θυσιάστηκαν, σε όλους εκείνους που ακόμα και σήμερα δεν ζητούν τιμωρία αλλά δικαίωση.»

         Είθε η θυσία αυτών των ανθρώπων να είναι πάντα οδηγός μας, ένα δυνατό φως απέναντι στα σκοτάδια κάθε μορφής φασισμού, ρατσισμού και μίσους. 

*Ο Σωκράτης Βαρδάκης είναι Βουλευτής Ηρακλείου ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία