Του Αντώνη Ανηψητάκη
Γιορτές του 2021. Βρεθήκαμε Αθήνα να δούμε παιδιά κι εγγόνι. Βρέθηκε όμως ένας μας θετικός, αποστάσεις, καραντίνα. Πρωί παραμονής, φαρμακείο, self test, μάσκες... Από τη βιτρίνα του βλέπω στο δρόμο μια παρέα παιδιών με τρίγωνα και μάσκες. Και μη χειρότερα.
Και μη χειρότερα. Αυτήν την ταπεινή ξεχασμένη κουβέντα, που η μέθη της νεωτερικότητας έχει περιθωριοποιήσει τους 2 τελευταίους αιώνες της ανθρωποκαίνου, αφήνοντας την μόνο στα χείλη ελαχίστων θυμόσοφων γερόντων νιώθω την ανάγκη να επικαιροποίησω. Οι πολλοί την έχουμε εξοβελίσει από τον κατάλογο των κοινότοπων εμπροσθοβαρών ευχών, γιατί ως παλιομοδίτικη αναπολεί το χθες, δεν ελπίζει από το αύριο…
Αναφέρθηκα στην Ανθρωπόκαινο, έτσι ονομάζουν οι γεωλόγοι την εδώ και περίπου 200 χρόνια φάση του πλανήτη που καθορίζεται από τα επιτεύγματα, αλλά και τα πλανητικά επίχειρα της βιομηχανικής επανάστασης, υπερθέρμανση και κλιματική κρίση το σοβαρότερο.
Αναφέρθηκα σε επιτεύγματα και επίχειρα. Αυτά πάνε μαζί. Ουδέν καλόν αμιγές κακού, μηδέν άγαν, ύβρις - άτις - νέμεσις - τίσις… Το μέτρο το κατασπάραξαν τα ρεκόρ.
Αναφέρθηκα στα τελευταία 200 χρόνια. Τότε λοιπόν γύρω στο 1821, τότε που αναδύθηκε η πατρίδα μας μέσα από την κατάρρευση των αυτοκρατοριών ως ένα από τα πρώτα έθνη - κράτη, στη Γενεύη συναντήθηκαν ο λόρδος Βύρων και η Μαίρη Σέλεϊ. Καθένας με τον τρόπο του αναφέρθηκε στο μακρινό μέλλον, στο δικό μας ζοφερό παρόν.
Ο λόρδος Βύρωνας έγραψε τότε ένα από τα πιο γνωστά του ποιήματα, ονόματι Darkness, σκοτάδι, στο οποίο περιλαμβάνεται η εμβληματική φράση «I have a dream», έχω ένα όνειρο. Εξέφρασε την επιθυμία του να ξαναζήσει καλοκαίρι, γιατί το 1816 δεν υπήρξε καλοκαίρι στη γη. Αιτία η μεγάλη έκρηξη ηφαιστείου στη νήσο Ταμπόρα, στην Ινδονησία, που σκοτείνιασε τον πλανήτη, αναστάτωσε το κλίμα, προκάλεσε μετακινήσεις πληθυσμών λόγω σιτοδείας, επέφερε λιμούς και λοιμούς. Σήμερα δεν είναι κάποιο ηφαίστειο η αιτία για παρόμοια φαινόμενα, αλλά το εξυπνότερο είδος, ηνίοχος αυτοκτονικός που οδηγεί, τα λυσσασμένα άλογα του, τον εθνικισμό και τον καπιταλισμό. Οδηγεί ή οδηγείται; Άλογα ή παράλογα;
Η Μαίρη Σέλεϊ έγραψε τότε το αριστούργημά της, τον «Φρανκεστάιν». Τότε το κατέταξαν στα μυθιστορήματα επιστημονικής φαντασίας. Σήμερα αποδεικνύεται προφητικό. Αυτονομημένοι αλγόριθμοι αναγκάζουν τον άνθρωπο σε καταστροφικές καταναλωτικές τροχιές. Η άτη εν προκειμένω είναι η ψευδαίσθηση ελευθερίας.
Αναφέρθηκα στα κάλαντα. Σκέφτομαι την κοινότοπη δοξασία ημών των δυτικών, να θεωρούμε πως, αν ξυπνούσε τώρα ο παππούς μας κι έβλεπε τον προηγμένο τρόπο ζωής μας θα ήθελε να ξανακοιμηθεί, γιατί δεν θα μπορούσε να αντέξει τόση τεχνολογική πρόοδο. Υποψιάζομαι πως ίσως πράγματι να ήθελε να ξανακοιμηθεί, αλλά για άλλους λόγους, γιατί δεν θα άντεχε να βλέπει τα παιδιά να λένε τα κάλαντα με μάσκες, μα κυρίως γιατί δεν θα άντεχε να βλέπει παιδιά να πνίγονται καθημερινά στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο.
Αναφέρθηκα στην εμβληματική φράση του Μάρτιν Λούθερ Κιγκ, I have a dream, και στη σημερινή εξέλιξή της, black life matters. Συναιρώ τις δυο φράσεις. Έχω κι εγώ ένα όνειρο. Every life matters.
2022. Για να μην υπάρξουν χειρότερα λοιπόν επείγει να αναδυθεί η δεύτερη πατρίδα μας, ο πλανήτης, υπηκοότητα ανθρώπινη.
