Κρασί: Η κλιματική αλλαγή απειλεί τους οινοπαραγωγούς της Ευρώπης

Τα κύματα καύσωνα που έπληξαν τη νότια Ευρώπη αυτό το καλοκαίρι ήταν απλώς άλλο ένα από τα ακραία καιρικά φαινόμενα, με τα οποία  βρέθηκαν αντιμέτωποι οι οινοπαραγωγοί στην ήπειρο τα τελευταία χρόνια. Το πλήρες φάσμα των προβλημάτων επανέρχεται στο προσκήνιο, καθώς πλησιάζει η περίοδος του τρύγου και οι αμπελώνες δίνουν τα σταφύλια τους για την παραγωγή κρασιού.

Ενώ τα ειδησεογραφικά κανάλια έδειχναν εικόνες τουριστών στην περιοχή της Μεσογείου να δροσίζονται σε σιντριβάνια και κατοίκους να αναζητούν σκιά σε εσωτερικούς χώρους, δεν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο για τους χιλιάδες αμπελουργούς. Βρίσκονταν στα χωράφια προσφέροντας όποια ανακούφιση μπορούσαν στα αμπέλια τους και στους πολύτιμους καρπούς τους.

Και η επιτυχία ή οι αποτυχίες τους θα έχουν επιπτώσεις σε όλη την αγορά του κρασιού.

Όπως επισημαίνει ο "Οικονομικός Ταχυδρόμος", σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η μεσογειακή αμπελοκαλλιέργεια (Ισπανία, Ιταλία, Γαλλία, Πορτογαλία και Ελλάδα) αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 50% της παγκόσμιας παραγωγής και το 55% των παγκόσμιων εξαγωγών σε κρασί.

Στην Ιταλία

Η Σικελία και η κοντινή Σαρδηνία είδαν θερμοκρασίες να έφτασαν τους 48,2 βαθμούς Κελσίου κατά τη διάρκεια του καύσωνα του Ιουλίου ενώ η εικόνα επιβαρύνθηκε από τις εκτεταμένες πυρκαγιές.

Η Assovini Sicilia, η ένωση οινοποιών της Σικελίας, στην έκθεσή της που δημοσίευσε για τη συγκομιδή του 2023, αναφέρεται στο διπλό χτύπημα που δέχθηκαν οι αμπελώνες τους το 2023. Οι έντονες βροχοπτώσεις τον Μάιο και τον Ιούνιο οδήγησαν σε έξαρση του περονόσπορου που έπληξε τις καλλιέργειες. Ακολούθησε η υπερβολική ζέστη τον Ιούλιο που έθεσε σε κίνδυνο την υγεία και την ποιότητα των σταφυλιών. Οι γεωπόνοι τους αρχικά υπολόγισαν ότι αυτά θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε πτώση της παραγωγής κατά -40%. Ωστόσο, οι ελπίδες τους μετριάζονται τώρα που οι θερμοκρασίες έχουν σταθεροποιηθεί ότι μπορεί να είναι σε θέση να περιορίσουν τη ζημιά.

Ως εκ τούτου, η συγκομιδή της Σικελίας, η μεγαλύτερη στην Ιταλία, θα ξεκινήσει δέκα ημέρες αργότερα φέτος.

«Αυτή τη στιγμή, η ποιότητα των σταφυλιών είναι εξαιρετική, αλλά λόγω της ζέστης τις τελευταίες εβδομάδες, χάσαμε περίπου το 40% της επερχόμενης παραγωγής», δήλωσε ο Filippo Buttafuoco, τεχνικός αμπελουργίας Cantine Settesoli. «Από τη στιγμή που οι θερμοκρασίες έπεσαν, τα σταφύλια που γλίτωσαν αρχίζουν να ανακτούν δύναμη, επομένως η συνολική πτώση θα μπορούσε να είναι χαμηλότερη. Είμαστε ικανοποιημένοι με το πώς αντιμετωπίσαμε το πρόβλημα του περονόσπορου,».

Εξετάζοντας την υπόλοιπη Ιταλία, ο εθνικός αγροτικός όμιλος Coldiretti είπε ότι αναμένει ότι η συγκομιδή κρασιού το 2023 θα μπορούσε να είναι 14% μικρότερη από ό,τι το 2022. Αυτό θα ισοδυναμούσε περίπου με 43 εκατομμύρια εκατόλιτρα για το 2023 σε σύγκριση με 50 εκατομμύρια εκατόλιτρα το 2022.

Όπως υπογραμμίζει το Forbes, eάν αυτοί οι αριθμοί ισχύουν τότε έχουμε μια από τις χειρότερες χρονιές για που έχουν καταγραφεί για τα ιταλικά κρασιά.

Ο Coldiretti τόνισε τη διαφορά μεταξύ των διαφορετικών οινοπαραγωγικών περιοχών της Ιταλίας. Οι κεντρικές και νότιες περιοχές προβλέπουν έως και 50% πτώση σε ορισμένες περιοχές. Ενώ η βόρεια περιοχή, που θα πρέπει να παράγει φέτος το 65% του κρασιού της Ιταλίας, είναι σε καλύτερη κατάσταση. Οι αποδόσεις εκεί φαίνεται να είναι σταθερές παρά τις πρόσφατες χαλαζοπτώσεις και ορισμένες μεγάλες καταιγίδες.

Στην Ελλάδα

Το Forbes αναφέρεται και στη χώρα μας, γράφοντας ότι η κοντινή Ελλάδα έγινε πρωτοσέλιδο με τις υψηλές θερμοκρασίες και τις πυρκαγιές καθ’ όλη τη διάρκεια του Ιουλίου, καθώς αντιμετώπισε τον χειρότερο καύσωνα που είχε ποτέ. Ενώ οι αμπελουργοί μόλις τώρα αρχίζουν να αξιολογούν τις ζημιές που προκλήθηκαν, αυτές μπορεί να είναι σημαντικές. Τα τελευταία χρόνια, οι Έλληνες παραγωγοί έχουν αντιμετωπίσει ζητήματα που σχετίζονται με τη ζέστη, τα οποία μείωσαν τον αριθμό της συγκομιδής τους. Το 2022 μειώθηκαν κατά 29%, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση World Wine Production Outlook του Διεθνούς Οργανισμού Αμπέλου και Οίνου.

Στη Γαλλία

Η Γαλλία θέλει να ανακάμψει από την καταστροφή του 2022, όταν τα κύματα καύσωνα οδήγησαν σε πολυάριθμες πυρκαγιές που έπληξαν αρκετές οινοπαραγωγικές περιοχές. Φέτος, ενώ οι καύσωνες οδήγησαν σε εκτεταμένες περιόδους ξηρασίας, οι περισσότερες περιοχές δεν αναφέρουν άλλα προβλήματα με τα σταφύλια τους. Το γαλλικό υπουργείο Γεωργίας δήλωσε πρόσφατα ότι η συγκομιδή του 2023 φαίνεται πολλά υποσχόμενη, με αποδόσεις ελαφρώς υψηλότερες από την περσινή. Εάν οι προβλέψεις ισχύουν, θα μπορούσε να φέρει τη Γαλλία μπροστά από την Ιταλία στην πρώτη θέση για τους προμηθευτές κρασιού παγκοσμίως.

Η απειλή της μπύρας

Ωστόσο για τα γαλλικά κρασιά υπάρχει μία σημαντική απειλή: η τρέλα για craft μπύρα. Οι οινοπαραγωγοί στην περίφημη περιοχή του Μπορντό πρόκειται να ξεριζώσουν χιλιάδες εκτάρια αμπελώνων καθώς η αλλαγή στις καταναλωτικές συνήθειες και η υπερθέρμανση του πλανήτη έπληξαν ένα από τα κορυφαία «κοσμήματα» της γαλλικής γης.

Ένας συνδυασμός παραγόντων – συμπεριλαμβανομένης της μείωσης της κατανάλωσης κόκκινου κρασιού, της πτώσης της ζήτησης από την Κίνα και των δυσκολιών στην παραγωγή κρασιού σε ένα ολοένα και πιο ζεστό περιβάλλον – μεταμορφώνει εντυπωσιακά την παραγωγή κρασιού στη Γαλλία. Η κατανάλωση κόκκινου κρασιού έχει μειωθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες, καθώς οι Γάλλοι πότες στρέφονται σε άλλα , πιο δροσιστικά ποτά, όπως η μπύρα.

Ενώ τα high-end μπουκάλια Bordeaux όπως το grand cru εξακολουθούν να βρίσκουν εύκολα αγοραστές, η ζήτηση για πιο μαζικά κόκκινα κρασιά έχει πέσει. Αυτό οδήγησε τις τιμές σε σημείο που, για πολλούς οινοποιούς, η εκρίζωση των αμπελώνων τους και η λήψη αποζημίωσης είναι καλύτερη επιλογή από το να συνεχίσουν να παράγουν κρασί.

6.000 ευρώ ανά στρέμμα

Η γαλλική κυβέρνηση σχεδιάζει να δαπανήσει εκατομμύρια ευρώ για να βοηθήσει τους οινοπαραγωγούς να ξεριζώσουν αμπέλια, σε μια διαδικασία που ονομάζεται «εκρίζωση».

Το πρόγραμμα εκρίζωσης, που ανακοινώθηκε νωρίτερα φέτος στο ετήσιο Salon de l’agriculture , στοχεύει στη μείωση της παραγωγής επιτρέποντας παράλληλα στους αμπελουργούς να επαναχρησιμοποιήσουν τη γη για άλλες δραστηριότητες. Θα εφαρμοστεί αυτό το φθινόπωρο, με τους οινοπαραγωγούς να πρόκειται να λάβουν αποζημίωση στο τέλος του τρέχοντος έτους.

Δημόσια κονδύλια θα χρησιμοποιηθούν για τη μετατροπή του απούλητου οίνου σε βιομηχανική αλκοόλη για αρώματα ή απολυμαντικά χεριών. Παράλληλα, τμήματα αμπελώνων θα εκριζωθούν για να μειωθεί η συνολική παραγωγή. Οι γαλλικές αρχές προσφέρουν περίπου 6.000 ευρώ ως αποζημίωση για κάθε εκτάριο που αφαιρείται. Όπως γράφει το  Politico, σχεδόν 1.000 προ-αιτήσεις έχουν ήδη υποβληθεί για το πρόγραμμα στο διαμέρισμα Gironde της νοτιοδυτικής Γαλλίας, όπου βρίσκεται το εμβληματικό κρασί Bordeaux.

Ενώ το ένα τρίτο των αιτούντων θέλει να εκριζώσει όλους τους αμπελώνες και να εγκαταλείψει εντελώς την οινοποίηση, οι υπόλοιποι επιδιώκουν να παράγουν λιγότερα και να επικεντρωθούν σε κρασιά υψηλότερης ποιότητας, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία για τις αιτήσεις που έχουν κατατεθεί μέχρι στιγμής.

Στην Ιβηρική

Η Ιβηρική Χερσόνησος, όπου βρίσκονται δύο οινοπαραγωγικές δυνάμεις, η Ισπανία και η Πορτογαλία, έχει δύο διαφορετικές ιστορίες.

Η μικρότερη Πορτογαλία, που βρίσκεται δίπλα στον Ατλαντικό, έχει αποφύγει σε μεγάλο βαθμό την καταστροφή από τους καύσωνες του φετινού καλοκαιριού. Οι θερμοκρασίες έφθασαν σε μέσες υψηλές τιμές στις αμπελουργικές περιοχές αυτό το καλοκαίρι, αλλά τίποτα ασυνήθιστο.

Οι μετεωρολόγοι το έχουν αποδώσει στο φαινόμενο του αντικυκλώνα των Αζορών που έχει λειτουργήσει ως προστατευτική ασπίδα έναντι του καύσωνα. Το Instituto da Vinha e do Vinho της Πορτογαλίας δημοσίευσε πρόσφατα μια έκθεση που προέβλεπε αύξηση 8% στην παραγωγή κρασιού για το 2023 με βάση την υψηλή ποιότητα των σταφυλιών στη χώρα.

Το story της Ισπανίας

Στην Ισπανία, είναι μια διαφορετική ιστορία. Από την άνοιξη η χώρα αντιμετωπίζει χαμηλές βροχοπτώσεις και θερμοκρασίες υψηλότερες από το μέσο όρο, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αυτή η αύξηση της θερμοκρασίας οδήγησε όλο και περισσότερο τους Ισπανούς οινοποιούς να σχεδιάζουν να ξεκινήσουν νωρίς τη συγκομιδή τους λόγω της επιταχυνόμενης ωρίμανσης των σταφυλιών.

Σύμφωνα με την Ισπανική Ομοσπονδία Οίνου, η συγκομιδή θα μπορούσε να ξεκινήσει επτά με δέκα ημέρες νωρίτερα φέτος.

Συνολικά, οι προοπτικές παραγωγής κρασιού για την περιοχή της νότιας Μεσογείου που πλήττεται περισσότερο από τους τρεις εκτεταμένους καύσωνες είναι μικτή. Αρκετοί από τους μεγαλύτερους παραγωγούς του κόσμου – η Ισπανία και η Ιταλία, προβλέπουν μείωση της συγκομιδής τους, ενώ η Γαλλία επιδιώκει καλύτερη θέση από πέρυσι. Το μόνο μήνυμα από όλες τις περιοχές είναι ότι, ενώ μπορεί να παράγουν λιγότερο κρασί, η ποιότητα αναμένεται να παραμείνει υψηλή.

Φωτογραφία από TarasMalyarevich via vista.create